Konferencja ‘Advances in fuel poverty research and practice’
Nottingham, Wielka Brytania
11 września 2017r. Filip Kuśmierski, rzecznik Fundacji Habitat for Humanity Poland wziął udział w konferencji nt. postępu w badaniach i praktyce w rozwiązywaniu problemu ubóstwa energetycznego w Europie. Wydarzenie zorganizowane zostało przez European Fuel Poverty Observatory, Nottingham Trent University, University of Manchester wraz z kilkoma organizacjami partnerskimi w Wielkiej Brytanii i Europie.
Podczas konferencji zaprezentowano wyniki kilkunastu badań naukowych nt. ubóstwa energetycznego w wielu krajach Europy, a także w Chinach i Nowej Zelandii. Co ważne, naukowcy nie zgadzają się co do wypracowania jednej, uniwersalnej definicji ubóstwa energetycznego. Zwrócono uwagę, że wiele instytucji europejskich i krajowych nalega na wprowadzenie definicji ubóstwa energetycznego do legislacji krajowych, ale ze względu na rozbieżne potrzeby i warunki mieszkaniowe, klimatyczne i energetyczne, nie powinna zostać utworzona ogólnoeuropejska definicja prawna.
Szeroko występuje także problem pogodzenia definiowania i analizowania ubóstwa energetycznego przez badaczy naukowych i praktyków, którzy wypracować muszą możliwie jak najtańsze i najbardziej praktyczne rozwiązania. Często metodologia i sposoby niwelowania tego problemu proponowane przez naukowców są zbyt kosztowne bądź trudne logistycznie. Pozostaje to zatem zadaniem na przyszłość i wszyscy uczestnicy zgodzili się, że pokładają duże nadzieje w projekcie European Fuel Poverty Network.
Z perspektywy Polski, interesujące okazało się porównanie sytuacji mieszkaniowych krajów byłego bloku wschodniego, które borykają się z podobnymi problemami związanymi zarówno z substancją mieszkalną, jak i wprowadzonymi rozwiązaniami prawnymi mającymi przeciwdziałać ubóstwo energetycznemu. Zarówno w Polsce, Rumunii, Chorwacji i Bułgarii – aczkolwiek również w wielu krajach Europy Zachodniej, wprowadzono definicję odbiorcy wrażliwego energii opartą o kryterium dochodowe, a zatem są to jedynie beneficjenci pomocy socjalnej. Pozostawia to problem nieodpowiedniego rozlokowania środków, pomijając dużą grupę osób ubogich energetycznie, które nie kwalifikują się do systemu pomocy opieki socjalnej ze względu na zbyt wysokie nominalne dochody.
Przedstawiciele bałkańskich organizacji pozarządowych, a także badacz z Nowej Zelandii lobbują u swoich rządów o zwiększenie nakładów na termomodernizację budynków wielo- i jednorodzinnych, upatrując w tym najlepszą metodę walki z tym zjawiskiem. Podniesiono też kwestię ubóstwa energetycznego w Chinach, gdzie pomimo wysokich bezpośrednich dopłat na energię, wielu mieszkańców regionów północnych żyje w ubóstwie energetycznym z powodu niskiej efektywności energetycznej. Także z powodu nieracjonalnego użytkowania energii przez jej niską cenę oraz złej termoizolacji budynków, problem smogu jest dodatkowo spotęgowany. Efektywność energetyczna wymieniana była zatem jako kluczowy i uniwersalny aspekt w przeciwdziałaniu ubóstwu energetycznemu.
Zwrócono również uwagę na kwestię liczników przedpłatowych, które pomimo stosunkowej popularności w Wielkiej Brytanii pośród osób o niskich dochodach, często generują problemy społeczne, kiedy gospodarstwa domowe wybierać muszą pomiędzy zapłatą za energię a zaspokojeniem innych potrzeb życiowych. W obszarze East Midlands organizacje pozarządowe wraz z firmą energetyczną E.ON wprowadziły program pilotażowy, polegający na wręczaniu voucherów na energię na liczniki przedpłatowe dla osób korzystających z kuchni socjalnych i posiadających taki licznik w swoim gospodarstwie. Jednak jest to rozwiązanie jedynie doraźne i nie rozwiązuje problemu długoterminowo. Mogłoby jednak zostać zaproponowane w Polsce przy udziale rządu i firm energetycznych.
Przedstawiono również działalność firmy not-for-profit Robin Hood Energy, która zajmuje się dostawą energii dla konsumentów indywidualnych – podobnie jak inni dostawcy for-profit, lecz po możliwie najniższych cenach. Działająca w regionie Nottingham od 2 lat firma, doprowadziła już do obniżki cen energii w całym regionie pośród wszystkich dostawców i spowodowała, że region został uznany przez Ofgem za najbardziej przyjazny wolnemu rynkowi i konkurencji w Wielkiej Brytanii.
Badacze zwrócili również uwagę na kwestię ubóstwa energetycznego w kontekście gospodarstw domowych, będących zbyt gorących w lecie. Interesująco, respondenci z Polski i innych krajów regionu częściej uskarżali się na gorąco w lecie niż zimno w zimę. Wraz z postępowaniem zmian klimatycznych, można się zatem spodziewać pogłębienia tego problemu i potrzeba również rozwiązań, które byłyby możliwie nieinwazyjne dla środowiska naturalnego.
Naukowcy z Niemiec zaprezentowali również swoje badania nt. połączenia problemu ubóstwa energetycznego i zwiększenia obecności energii odnawialnej na niemieckich rynkach energetycznych. Odkryto, że szeroki system wsparcia OZE, a także polityka rządowa skierowana na dekarbonizację gospodarki do 2050r. powodują wzrost cen energii, a co za tym idzie wzrost skali zjawiska ubóstwa energetycznego. Zaproponowano zatem również przeznaczenie większych funduszy na termoizolację budynków, zwiększenie efektywności energetycznej, a także obniżenie energochłonności gospodarstw domowych poprzez kompleksowy system finansowania takich przedsięwzięć, jak np. dopłaty na wymiany starych sprzętów domowych, wymiany okien, izolację ścian i dachów itp.
Konferencja była szansą na pozyskanie nowej wiedzy i wymiany doświadczeń w zakresie badań, jak i przeciwdziałania problemowi ubóstwa energetycznego.