Od 2014 roku działamy na rzecz stworzenia modelowego systemu mieszkań treningowych dla wychowanków młodzieżowych ośrodków wychowawczych i instytucji pieczy zastępczej. W 2016 roku zrealizowaliśmy pilotażowy projekt „Trampolina” w Warszawie – na poddaszu kamienicy na warszawskiej Pradze utworzyliśmy zespół mieszkań treningowych dla wychowanków Młodzieżowego Ośrodka Wychowawczego Księży Orionistów w Aninie.
Czym są mieszkania treningowe?
Ze względu na duży bagaż życiowych doświadczeń wychowankowie młodzieżowych ośrodków wychowawczych i instytucji pieczy zastępczej wymagają dłuższego wsparcia, zanim zdołają osiągnąć pełną samodzielność. Ostatnim etapem procesu ich usamodzielniania powinny być mieszkania treningowe, dzięki którym wychowankowie:
– nie mieszkają już w dzielonych pokojach (jak w ośrodku), ale mają niewielkie mieszkania na wyłączność i są odpowiedzialni z ich stan, np. muszą je sami sprzątać;
– ponoszą opłaty za użytkowanie mieszkań, ale są one dostosowane do ich możliwości – czasem to tylko opłaty administracyjne i koszty zużycia mediów;
– nie są pozostawieni samym sobie, ponieważ mogą liczyć na wsparcie wychowawcy, który albo odwiedza mieszkania regularnie, albo mieszka po sąsiedzku.
Pobyt w mieszkaniach treningowych ma charakter tymczasowy i trwa zwykle maksymalnie 2 lata. Czas pobytu jest dostosowywany indywidualnie do sytuacji danego mieszkańca – jeśli kontynuuje naukę, to zwykle potrzebuje więcej czasu, żeby się w pełni usamodzielnić.
Partnerski projekt pilotażowy – „Trampolina”
W latach 2014-2016 zrealizowaliśmy pilotażowy projekt „Trampolina” we współpracy z Młodzieżowym Ośrodkiem Wychowawczym Księży Orionistów w podwarszawskim Aninie. Z pomocą parterów biznesowych zakupiliśmy od wspólnoty mieszkaniowej nieużywane poddasze kamienicy przy ulicy Brechta na warszawskiej Pradze. Utworzyliśmy tam zespół 7 mieszkań, które są rotacyjnie wynajmowane wychowankom Ośrodka na okres maksymalnie dwóch lat. Mieszkania są tanie, ale nie darmowe – mieszkańcy muszą sami pokrywać miesięczne opłaty eksploatacyjne oraz koszty zużycia mediów.
Na drodze do dorosłości mieszkańcy nie są pozostawieni samym sobie. Wspiera ich wychowawczyni, która jest pracowniczką Ośrodka i mieszka w bezpośrednim sąsiedztwie. Oznacza to, że mieszkania mają charakter wspomagany.
W pracach remontowo-budowlanych związanych z adaptacją poddasza wzięli udział przyszli mieszkańcy oraz liczne grupy wolontariuszy – uczestnicy programów „Architekci Nadziei” (wolontariat pracowniczy) oraz „Global Village” (wolontariat międzynarodowy).
Mieszkania są wynajmowane tym wychowankom Młodzieżowego Ośrodka Wychowawczego Księży Orionistów w Aninie, którzy z powodzeniem zakończyli udział w projekcie resocjalizacyjnym „Trampolina I”. W ramach tego projektu młodzi ludzie mieszkają w ośrodku i przechodzą pierwszy etap usamodzielnienia: uczęszczają do szkół ponadgimnazjalnych na terenie Warszawy, odbywają różne kursy zawodowe, szkolenia i terapie – w zależności od potrzeb. Mieszkania, które powstały przy ul. Brechta, zapewniają im warunki do drugiego etapu usamodzielnienia: kontynuacji kształcenia zawodowego lub podjęcia studiów już poza ośrodkiem, lecz przy jednoczesnym minimalnym wsparciu ze strony specjalistów, tj. wychowawczyni oraz innych pracowników Ośrodka.
Główni partnerzy biznesowi:
- Fundacja Saint Gobain Initiatives: wsparcie techniczne i finansowe darowizna w postaci materiałów budowlanych i ociepleniowych, doradztwo techniczne, pokrycie kosztów adaptacji poddasza
- H. Stepic CEE Charity (Raiffeisen Bank): fundusze na zakup poddasza oraz na przeprowadzenie procedur formalnych i sądowych związanych z przekształceniem poddasza w powierzchnię mieszkalną
- FAAB Architektura Adam Białobrzeski/Adam Figurski: projekt architektoniczny i budowlany wykonany pro bono
- Whirlpool: sprzęt AGD do mieszkań i wsparcie finansowe
- Dow Chemical Company: dofinansowanie części koszów administracyjnych związanych z przygotowaniem projektu do realizacji
- Kancelaria Radcy Prawnego Andrzeja Lulki: obsługa prawna pro bono
- Wienerberger: materiały budowlane np. cegły
Działania dodatkowe
Aby jak najlepiej przygotować przyszłych mieszkańców do przeprowadzki do mieszkań treningowych, opracowaliśmy program edukacyjny z zakresu zarządzania finansami domowymi oraz oszczędzania ciepła, wody i energii. Działania te przeprowadziliśmy we współpracy z Fundacją Microfinance Center w ramach równoległego projektu „Moje mieszkanie – moja odpowiedzialność” – edukacja finansowa i oszczędzanie energii w domu” (sfinansowanego z funduszy EOG w ramach programu „Obywatele dla Demokracji”).
Przebieg projektu na zdjęciach:
1. Poddasze przy ul. Brechta przed rozpoczęciem prac adaptacyjnych
2. Prace adaptacyjne na strychu przy ul. Brechta z udziałem wolontariuszy korporacyjnych i uczestników programu wolontariatu międzynarodowego Global Village
3. Gotowe mieszkania treningowe
Dlaczego system mieszkań treningowych jest potrzebny?
W obecnym systemie pomocy społecznej istnieje kilkuletnia luka pomiędzy momentem, w którym młodzi ludzie po osiągnięciu pełnoletniości opuszczają młodzieżowe ośrodki wychowawcze lub instytucje pieczy zastępczej, a chwilą, w której udaje się im doczekać przydziału mieszkania socjalnego lub osiągnąć dochody pozwalające na samodzielne życie. Prowadzi to do sytuacji, w której wielu wychowanków boryka się z problemem zapewnienia sobie dachu nad głową. Polski system mieszkalnictwa nie oferuje im preferencyjnych warunków otrzymywania mieszkań socjalnych, a wsparcie finansowe ze strony państwa jest niewystarczające, żeby mogli wynajmować nawet najskromniejsze mieszkania na rynku komercyjnym (renta dla kontynuujących naukę wynosi ok. 500 zł).
Problem dotyczy ogromnej liczby młodych ludzi: obecnie w ośrodkach wychowawczych i domach dziecka przebywa 27 tysięcy osób. Jeśli nie zapewni się im pomocy w znalezieniu taniego lokum i – co jeszcze ważniejsze – nie wydłuży etapu usamodzielniania (tak by nadrobili zaległości w edukacji czy ukończyli proces terapeutyczny), istnieje ryzyko, że ok. 90% z nich wróci do środowisk dysfunkcyjnych, a niejeden trafi do przytułku dla bezdomnych.
Szczegóły projektu:
Daty realizacji projektu:
czerwiec 2014 r. – sierpień 2016 r.
Miejsce:
Warszawa
Liderzy projektu:
Habitat for Humanity Poland & Młodzieżowy Ośrodek Wychowawczy Księży Orionistów
Kontakt:
Habitat for Humanity Poland:
Magdalena Ruszkowska-Cieślak
mruszkowska@habitat.pl
Młodzieżowy Ośrodek Wychowawczy Barska, Filia Anin
ks. Adam Gołębiak
anin@barskaorione.pl