Forum Mieszkaniowe 2018 odbyło się dnia 7 kwietnia 2018 w Warszawie, w Centralnej Bibliotece Rolniczej. Forum zgromadziło 120 uczestników i uczestniczek: przedstawicieli samorządów lokalnych, organizacji pozarządowych, architektów, ekonomistów i działaczy społecznych.
Tegoroczne Forum odbyło się pod hasłem „Mieszkalnictwo społeczne: w poszukiwaniu nowej formuły”. Tematem Forum były mieszkania społeczne, czyli mieszkania o umiarkowanym czynszu budowane i administrowane przez podmioty działające w formule not-for-profit („nie dla zysku”). W wielu krajach europejskich rozmaite formuły mieszkalnictwa społecznego stanowią dobre rozwiązanie dla osób nie mających zdolności kredytowej i nie mogących pokryć wysokich kosztów najmu na rynku komercyjnym.
W wystąpieniu inauguracyjnym Dyrektor Fundacji Habitat for Humanity Poland, Magdalena Ruszkowska-Cieślak, zwróciła uwagę na narastającą potrzebę tworzenia nowych rozwiązań mieszkaniowych dla osób o średnich i niskich dochodach. W Europie rozwiązania te są promowane przede wszystkim przez organizację Housing Europe, zrzeszającą 45 federacji i 43 tysiące podmiotów budownictwa społecznego i prowadzącą owocną pracę badawczo-rzeczniczą.
Keynote speech wygłosiła Natalia Rogaczewska, dyrektor ds. społecznych w BL – Federacji Mieszkalnictwa Społecznego w Danii, aktywnie zaangażowana w koalicję rzeczniczą Housing Europe jako przewodnicząca Komisji Spraw Społecznych. Prelegentka przedstawiła duński system mieszkalnictwa społecznego, oparty o trzy główne założenia: inwestycje not-for-profit, demokrację wewnętrzną i stabilny, zaprojektowany długoterminowo model finansowania. Inwestycje w obszarze mieszkalnictwa społecznego w Danii są finansowane z 88% udziałem kredytu komercyjnego: pozostałe środki pochodzą od gminy i samych lokatorów. Czynsz pozwala na spłatę kredytu w ciągu 30 lat: po tym okresie nadwyżka przekazywana jest na fundusz remontowy.
Pierwszy panel dyskusyjny nosił tytuł „Więcej niż lokal socjalny… Aktywna polityka mieszkaniowa samorządów” i był poświęcony przedstawieniu modelowych praktyk w lokalnej polityce mieszkaniowej. Przedstawiciele gmin i TBSów reprezentujący cztery miasta – Poznań, Stargard, Tarnów i Wałbrzych – zaprezentowali szeroki wachlarz modeli mieszkaniowych wychodzących poza tradycyjny najem socjalny i komunalny. Miasta, którym zależy na dobrej jakości zamieszkiwania i które umieją pozyskać na to środki, mogą wdrażać zupełnie nowe rozwiązania, takie jak mieszkania z dojściem do własności w Poznaniu lub remonty i mieszkania finansowane obligacjami przychodowymi w Wałbrzychu – lub kontynuować sprawdzoną, skuteczną politykę – jak w przypadku programu mieszkań wspomaganych w Stargardzie lub mieszkań TBS w Tarnowie.
Kolejna część Forum poświęcona była prezentacji dobrych praktyk – projektów mieszkaniowych wdrażanych przez organizacje pozarządowe i społeczeństwo obywatelskie, charakteryzujących się innowacyjnym modelem finansowania. Sebastian Musioł z Habitat Poland zaprezentował prognozę rozwoju społecznych agencji najmu, pełniących rolę pośrednika i mediatora między właścicielem a najemcą na prywatnym rynku najmu. Krystyna Dorsz z Diakonijnej Spółki Zatrudnienia opisała model współpracy z gminą Kwilcz, która przekazała w użytkowanie wieczyste grunty pod budowę mieszkań dla beneficjentów w zamian za przekazanie odsetka powstałych mieszkań na potrzeby najmu socjalnego w gminie. Roman Paczkowski, twórca Kooperatywy Mieszkaniowej Pomorze, opowiedział o kolejnych inwestycjach kooperatywy w Gdyni, realizowanych w sposób oddolny przez przyszłych mieszkańców, w modelu własnościowym.
Zwieńczeniem Forum była dyskusja nad przyszłym kształtem i skalą budownictwa społecznego w Polsce. Analitycy oraz przedstawicielki i przedstawiciele instytucji finansujących zgodzili się co do potrzeby tworzenia mieszkań społecznych i skomentowali oczekiwania społeczne w tym obszarze. Zwrócili uwagę na potrzebę wypracowania nowej formuły mieszkalnictwa społecznego, uwzględniającej miks społeczny mieszkańców i zrównoważone planowanie. Rekomendowali inwestycje we wzrost potencjału już działających inwestorów, takich jak samorządy i TBSy, oraz upowszechnianie programów pilotażowych, tych realizowanych oddolnie i zaprezentowanych podczas Forum, oraz tych rozwijanych w ramach programu BGK Nieruchomości.
Zachęcamy do zapoznania się z prezentacjami:
Danish Social Housing Model – Natalia Rogaczewska
Mieszkania społeczne Kwilcz – Krystyna Dorsz
Mieszkania wspomagane Stargard – Agata Kmieć Łuciuk
Poznańskie projekty mieszkaniowe – Tomasz Lewandowski
Społeczna Agencja Najmu Warszawa – Sebastian Musioł