Społeczna Agencja Najmu
Jest to rozwiązanie mieszkaniowe, uregulowane w Ustawie społecznych formach rozwoju mieszkalnictwa. Przepisy zostały uchwalone w 2021 roku.
Według definicji zawartej w rozdziale 3a tej ustawy
Społeczna Agencja Najmu to:
Podmiot prowadzący działalność polegającą na dzierżawie lokali mieszkalnych lub budynków mieszkalnych jednorodzinnych od ich właścicieli oraz wynajmowaniu tych lokali lub budynków osobom fizycznym wskazanym przez gminę na zasadach określonych w ustawie. (art. 22a Ustawy)
SAN jest formą działalności, którą prowadzić może organizacja pozarządowa lub spółka komunalna. Decyzja o tym, jakiemu podmiotowi powierzyć prowadzenie SAN należy do Gminy.
- Warunkiem utworzenia SAN na terenie danej gminy jest przyjęcie przez Radę Gminy uchwały w sprawie zasad i kryteriów wynajmowania lokali mieszkalnych lub budynków mieszkalnych jednorodzinnych przez osobę fizyczną z zasobu społecznej agencji najmu (SAN).
- Drugim niezbędnym elementem jest podpisanie umowy o współpracy między Gminą a podmiotem prowadzącym SAN. Jeśli SAN ma być prowadzony przez organizację pozarządową, musi ona zostać wyłoniona w trybie konkursowym, na mocy przepisów Ustawy o pożytku publicznym i wolontariacie.
Tworzenie SAN na terenie Gminy może być elementem realizacji zadania własnego Gminy w postaci tworzenia warunków do zaspokajania potrzeb mieszkaniowych wspólnoty samorządowej które wynika z przepisów Ustawy o samorządzie gminnym oraz Ustawie o ochronie praw lokatorów.
To od decyzji Gminy zależy, jakie kryteria uprawniające do zawarcia umowy najmu w SAN będą wymienione w Uchwale i najwyżej punktowane. Ta decyzja wynikać powinna z analizy potrzeb w danej gminie i zapewnienia realizacji potrzeb mieszkaniowych osób, które nie mogą jej zaspokoić poprzez inne instrumenty polityki mieszkaniowej. W szczególnej sytuacji znajdują się osoby z tak zwanej luki czynszowej – takie, które nie kwalifikują się do wsparcia publicznego i nie mają szansy na najem lokalu z zasobu mieszkaniowego gminy i jednocześnie nie mają odpowiednio wysokich dochodów, aby wynająć mieszkanie w TBS lub SIM czy aby swoje potrzeby zaspokoić na rynku komercyjnym (poprzez wynajęcie lub zakup mieszkania).
Najemcami w SAN mogą być tylko osoby fizyczne. Jednak lokale dzierżawione mogą być zarówno od osób fizycznych, jak i osób prawnych. Właścicielem lokalu dzierżawionego do SAN może być podmiot prywatny lub publiczny. W praktyce zatem SAN może dzierżawić nieużywane lokale będące w zasobie mieszkaniowym gminy. Jednak SAN jest rozwiązaniem, które przede wszystkim ma na celu uruchomienie prywatnych zasobów mieszkaniowych – lokali, które z różnych powodów nie są wynajmowane przez prywatnych właścicieli.
Jednocześnie Społeczne Agencje Najmu mają ogromny potencjał w zakresie poprawiania efektywności energetycznej budynków oraz zmniejszania poziomu ubóstwa energetycznego.
Ze względu na to, że w ramach SAN mogą być świadczone także inne niż mieszkaniowe usługi społeczne – ich zakres jest bardzo szeroki i powinien być dobrany odpowiednio do potrzeb osób, dla których SAN ma być przeznaczony – to rozwiązanie wpisuje się również w strategię deinstytucjonalizacji usług społecznych.
SAN niesie za sobą również potencjał na współpracę pomiędzy sektorem publicznym a prywatnym – w szczególności w zakresie remontów i adaptacji pustostanów na cele mieszkaniowe.
Pierwsze Społeczne Agencje Najmu powstały w Polsce w 2023 roku.
