4 marca 2016 roku w siedzibie Biblioteki Uniwersytetu Warszawskiego odbyło się zorganizowane przez Habitat for Humanity Poland Forum Mieszkaniowe „Mieszkać godnie. Wspólnie budujemy politykę mieszkaniową w Polsce”.
Forum Mieszkaniowe zostało zorganizowane w ramach projektu „Społeczne Forum Polityki Mieszkaniowej” współfinansowanego z Funduszy EOG w ramach Programu Obywatele dla Demokracji.
W konferencji uczestniczyło 101 osób reprezentujących 77 instytucji samorządowych różnego szczebla, organizacji pozarządowych, biznesu, instytucji akademickich, mediów, partii politycznych oraz osób fizycznych.
Forum składało się z czterech części:
- prezentacji stanu polskiego mieszkalnictwa;
- części panelowej poświęconej trzem obszarom: dostępności, utrzymaniu i otoczenia mieszkania;
- podsumowaniu prac panelowych;
- działania okołoforumowego, czyli wizyty studyjnej „Mieszkania rotacyjne (Habitat for Humanity Poland)” lub warsztatu „Kooperatywa Mieszkaniowa – praca nad modelem”.
Forum towarzyszyła wystawa Fundacji Habitat for Humanity Poland z okazji Światowego Dnia Mieszkalnictwa „Oblicza ubóstwa mieszkaniowego w Polsce”, ciesząca się dużym zainteresowaniem, szczególnie wśród studentek/studentów UW.
Konferencję otworzyła Małgorzata Salamon, Dyrektor Habitat for Humanity Poland podkreślając, jak istotną rolę dziś w polityce państwa powinno odgrywać mieszkalnictwo, a szczególnie jak ważne jest, by warunki życia każdego człowieka były godne, czyli zapewniały mu bezpieczne i komfortowe miejsce zamieszkania.
Wystąpienie inauguracyjne Mirosława Jaroszewicza, członka zarządu Wienerberger Ceramika Budowlana Sp. z o.o. – głównego partnera Forum – dotyczyło przede wszystkim potrzeby poprawy jakości polskiego budownictwa mieszkaniowego. Potrzebny jest nie tylko wzrost liczby mieszkań, lecz także wzrost jakości uniemożliwiający ich szybką degradację.
W kolejnych wypowiedziach prelegenci w sposób wieloaspektowy zaprezentowali złożoną problematykę mieszkaniową. Perspektywę samorządową przedstawili Marcin Pluta, wiceprezes Związku Miast Polskich oraz Grzegorz Gadecki, zastępca burmistrza Dzielnicy Targówek M.St. Warszawy. W konferencji nie uczestniczył – mimo potwierdzenia swojej obecności – Minister Ministerstwa Infrastruktury i Budownictwa ani jego przedstawiciel.
Marcin Pluta opisał stojące przed samorządami szanse i wyzwania związane z działaniami rewitalizacyjnymi. Nowa ustawa o rewitalizacji pozwala na wdrożenie spójnej i całościowej koncepcji planowania przestrzennego, wymaga jednak partycypacji i kontroli społecznej ze strony mieszkańców. Grzegorz Gadecki skupił się przede wszystkim na zagadnieniach związanych z utrzymaniem gminnych zasobów lokalowych.
Duże zainteresowanie wzbudziło wystąpienie dr Matthiasa Schulze-Boeinga, przedstawiciela Urzędu Miasta Offenbach w Niemczech, będące prezentacją dobrych praktyk w obszarze rewitalizacji. Dzięki włączeniu problematyki mieszkaniowej w szerszy kontekst polityki społecznej oraz wsparciu oddolnych inicjatyw Offenbach zmieniło się w miejsce bezpieczne i przyjazne, a zarazem wielokulturowe i atrakcyjne turystycznie.
Stanowisko Polskiego Związku Firm Deweloperskich zaprezentował dyrektor Konrad Płochocki. Podkreślił on konieczność poprawienia wskaźników statystycznych dotyczących dostępnej liczby mieszkań; dziś Polska pod względem liczby mieszkań pozostaje w tyle nie tylko za Europą Zachodnią, lecz również Rosją. Wskazał także na potrzebę rozpoczęcia masowej wymiany zasobów budowanych w technologii wielkopłytowej.
Elementem scalającym pierwszą część Forum było wystąpienie dr Aliny Muzioł-Węcławowicz z Politechniki Warszawskiej, która na bazie dostępnych badań, prowadzonych m.in. przez Habitat for Humanity Poland, przedstawiła problemy mieszkaniowe Polek i Polaków. Prelegentka podkreśliła, że polskie mieszkalnictwo zmaga się z wysokim zadłużeniem lokatorów w zakresie opłat czynszowych, rosnącą liczbą eksmisji oraz niskim wzrostem liczby zasobów komunalnych i socjalnych. Dr Muzioł-Węcławowicz zaznaczyła również, że Polki i Polacy często odkładają decyzję o założeniu rodziny lub decydują się na emigrację ze względu na złe warunki mieszkaniowe.
Druga część Forum obejmowała prace panelowe toczące się wokół trzech komplementarnych wymiarów mieszkalnictwa:
Dostępności – szukano odpowiedzi na pytania: czy i w jaki sposób obecna polityka mieszkaniowa rządu wspiera zwiększanie dostępności? Jakie są możliwości społeczeństwa w dostępie do własności czy najmu w kontekście zmian demograficznych czy preferowanych trendów?
Utrzymania – poruszone zostały głównie kwestie związane z ubóstwem energetycznym, budownictwem energooszczędnym, alternatywnymi formami zamieszkania oraz roli samorządów we wsparciu inicjatyw obniżających koszty utrzymania mieszkań.
Otoczenia – przypomniano, że mieszkanie ma przede wszystkim służyć człowiekowi. Obok dobrej infrastruktury konieczne jest także budowanie dobrego sąsiedztwa: bezpiecznego, ułatwiającego wsparcie społeczne i współtworzonego przez mieszkańców w procesie partycypacji.
Pracę uczestniczek i uczestników trzech paneli podsumowała Dyrektorka Habitat for Humanity Poland Małgorzata Salamon, która w imieniu Fundacji zobowiązała się do opracowania postulatów zmian w polityce mieszkaniowej przedstawionych przez uczestniczki i uczestników Forum – już wkrótce zostaną one udostępnione i poddane dyskusji na stronach: www.habitat.pl i www.forummieszkaniowe.org.
W popołudniowej części Forum odbyły się równolegle dwa wydarzenia: wizyta studyjna w mieszkaniach treningowych dla wychowanków pieczy zastępczej oraz warsztat dotyczący modelu kooperatyw mieszkaniowych.
Podczas wizyty studyjnej „Prezentacja mieszkań rotacyjnych” ks. Michał Szwenin z Młodzieżowego Ośrodka Wychowawczego zreferował program mieszkań wspomaganych dla wychowanków „Trampolina”. Fundacja Habitat for Humanity Poland przedstawiła sposób realizacji technicznej przeprowadzenia projektu od pozyskania powierzchni strychowej poprzez projektowanie i wykonanie adaptacji. Goście z dużym zainteresowaniem obejrzeli adaptowane pomieszczenia i zadeklarowali chęć wykorzystania doświadczeń Fundacji w swoich formach realizacji mieszkań wspomaganych.
Warsztat „Kooperatywa mieszkaniowa – praca nad modelem” koncentrował się na wypracowaniu optymalnych warunków formalnych dla budownictwa kooperatywnego. Punktem wyjścia była prezentacja inicjatyw budowlanych już zrealizowanych lub będących na etapie przygotowania. W kolejnej części dyskutowano na temat optymalnej formuły prawnej dla kooperatywy, źródłach finansowania i metodach pozyskania gruntu oraz możliwych formach i zakresie współpracy z samorządami.
Zaproponowano zorganizowanie punktu/ów informacyjnych dla osób poszukujących rozwiązań alternatywnych do zaciągania kredytu hipotecznego na zakup mieszkania od dewelopera. Zainteresowanie uczestników i uczestniczek koncentrowało się także na ew. możliwościach, jakie niesie zapowiadany program rządowy realizacji budownictwa społecznego na nieruchomościach należących do skarbu państwa.
